5:27 PM Վախ ապրում են բոլոր մարդիկ,այն բոլոր հույզերից ամենավտանգավորն է:Ինտեսիվ վախը կարող է | |
Վախ Վախ ապրում են բոլոր մարդիկ,այն բոլոր հույզերից ամենավտանգավորն է:Ինտեսիվ վախը կարող է նույնիսկ հասցնել մահվան:Պրիմիտիվ ազգերի մոտ հանդիպում են  մահվան դեպքեր կապված տաբուի խախտման հետ:Դա այսպես կոչված Վուդուի մահն է,որը նկագրված է հայտնի ֆիզիոլոգ Քենոնի աշխատություններում:Սուր կատատոնիկ շիզոֆրենիան կարող է ավարտվել մահով,որի պատճառներըից մեկը հավանաբար վախն է: Կենդանին կարող է վախենալ միայն կոնկրետ վտանգերից,իսկ մարդը շնորհիվ իր երևակայության վախենում նաև երևակայական դժվարություններից,որոնք ինքն է ստեղծում:Նրա բավական լավ զարգացած ուղեղը ծնում է սատանաներ,հրեշներ,որոնք թունավորում են նրա գոյությունը:Ստեղծել նոր վախ հեշտ է,իսկ սպանել այն շատ դժվար ` դրա աննյութական լինելու հետևանքով:Սա բավական ակնհայտ է հավատքներում և հետամնաց ազգերի պատկերացումներում: Վախը հիմնված է ինքնապահպանման բնազդի վրա,կրում է պաշտպանական բնույթ և ուղեկցվում է նյարդային գործունեության,ֆիզիոլոգիական փոփոխություններով,ինչը ազդում է շնչառության և պուլսի,զարկերակային ճնշման ու ստամոքսահյութի արտազատման վրա:Վտանգի հասկացումը,դրա գիտակցումը ձևավորվում է կյանքի փորձի և միջանձային հարաբերությունների արդյունքում,երբ որոշ անտարբեր գրիռներ աստիճանաբար ձեռք են բերում վտանգի բնույթ:Նման դեպքում,խոսում են տրավմատիկ փորձի դրսևորման մասին ` վախ,ցավ,հիվանդություն,կոնֆլիկտներ,անհաջողություններ և այլն: Ամեն մարդ ունի վախի անհատականացված տեսակներ,որը վերաբերում է նրա անհատական կենսակերպին,արտահայտում է մարդու անհատական որակները,և այն տեղ ունի բոլոր հասարակական կառույցներում:Վախը մեր գիտակցության մեջ առաջանում է շատ վաղ ` որպես զարգացման անհրաժեշտ պայման և աստիճանաբար կորցնելով հին ձևերը ` ստանում է նոր բովանդակություն: Նույնքան հաճախ ինչքան վախը հանդիպում է նաև տագնապ արտահայտությունը,որը վտանգի կանխազգումն է,անհանգստության վիճակը: Ավելի հաճախ տագնապը արտահայտվում է ինչ –որ իրադարձության սպասելիս,որը դժվար է կանխագուշակել և կարող է բերել տհաճ հետևանքների :Եթե վախը գիտակցության մեջ մարդու կյանքի ու բարեկեցությանը սպառնացող կոնկրետ վտանգի աֆելտիվ արտացոլումն է, ապա տագնապը սպասվող սպառնալիքի սրված զգայությունն է:Ի տարբերություն վախի, տագնապը կարող է արտահայտվել ուրախության զգացումի ձևով,որպես հաճելի սպասում:Անհանգստության զգացումը,կախված երեխայի անձի հոգեկան կառուցվածքից,կենսափորձից ,ծնողների ու հասակակիցների հետ հարաբերություններից,կարող է ձեռք բերել ինչպես տագնապի,այնպես էլ վախի բնույթ:  Այն մարդը,որը գտնվում է անորոշ իրավիճակներում,զգում է տագնապ,իսկ այն մարդը,որը վախենում է որոշակի օբյեկտներից կամ մտքերից,ապրում է վախ :Իր հերթին վախը կարելի է դիտել որպես տագնապի դրսևորում կոնկրետ,օբյեկտիվացված ձևով ,եթե տագնապը ձեռք է բերում երկարատև ընթացք:Անհանգստության վիճակներում (տագնապալիություն և ահ) վախը թաքնված է հոգեկանի տարբեր մութ անկյուններում` սպասելով դրսևորման հարմար պահի:Այն անհանգստությունը,երբ գերակշռում է ահը,բնորոշ են դանդաղելը,«միևնույն տեղում դոփելը»,խոսքը անարտահայտիչ է,մտածողությունը ` իներտ,ծանրություն կա սրտին:Ի տարբերություն դեպրեսիայի,չկա կարոտ,մահվան մտքեր,պահպանվում է բավարար ակտիվություն կենսագործունեության այն ոլորտներում,որոնց դեռ չի դիպչել վախը:Իսկ այն անհանգստությունը,երբ գերակշռում է տագնապիությունը,նկատվում են շարժողական գրգռվածություն,անչափ մեծ հետաքրքրասիրություն և ձգտում զբաղվելու ցանկացած նույնիսկ անօգուտ գործունեությամբ:Բնորոշ է սպասումի անտանելությունը,որը դրսևորվում է շտապողականությամբ և անհամբերությամբ:Խոսքի տեմպը արագացված է,որը երբեմն կարող է դրսևորվել չղեկավարվող բառերի հոսքով:Հետևաբար տագնապալիությունը հիշեցնում է ինչ –որ խոլերիկ,իսկ վախկոտությունը` ֆլեգմատիկ խառնվածքի դրսևորում: Ֆոբիաների տակ հասկացվում է վախերի տեսակ,որոնց առաջացումը պայմանավորված չէ որևէ ռացիոնալ պատճառով:Դրանք կպչուն ,ոչ ադեկվատ կոնկրետ բովանդակություն վախի ապրումներ են,որոնք առաջանում են որոշակի ֆոբիկ իրադրությունում:Առաջին հայացքից ֆոբիաների նշանները` շնչահեղձություն,կծկումներ կոկորդում,արագացված շնչառություն,էականորեն չեն տարբերվում ռեալ կամ արդարացված վախից:Իրականում նրանց միջև կան էական տարբերություններ:Եթե վախը առաջանում է բոլոր մարդկանց մոտ և վերանում է ռեալ վտանգի անցնելուց հետո,ապա ֆոբիայի դեպքում մարդը,որպես կանոն հասկանում է ,որ իր ռեակցիան ոչնով պայմանավորված չէ և նույնիսկ անիկմաստ է,ընդ որում չի դադարում վախենալ:Բոլոր հիմնված վախերը ակտիվ են.մարդը միշտ փնտրում է ուղիներ դրանցից ազատվելու համար:Ֆոբիան պասիվ զգացողություն է. Նման վախի ենթարկված մարդը խուսափում է տհաճ իրադրություններից,բայց չի ձգտում ազատվել իր կպչուն վիճակից,քանի որ հոգու խորքում հասկանում է ,թե ինչքան հարմար է գտնվել վախի ենթակայության տակ,այսինքն ֆոբիան տալիս է նրան երկրորդական շահ: Վերադառնալ Հոգեբանություն | |
|
| |
| Total comments: 0 | |